و من اکثر فیه من الصلوه على ثقل الله میزانه یوم تخفف فیه الموازین (1)

هر کس در این ماه بر من زیاد صلوات بفرستد ترازوى اعمالش ‍ سنگین خواهد شد، روزى که ترازوى اعمال بسیارى از مردم سبک مى شود.

در رابطه با صلوات بر پیامبر و اهل بیتشان تاکیدات فراوانی وارد شده است. معناى صلوات دادن بر رسول خدا آن است که خدایا رحمتت را بر پیامبر و آل پیامبر نازل فرما. وقتى این رحمت بر حضرت نازل شد به دیگران هم مى رسد چون او مجراى فیض ‍ است.

در قیامت اعمال انسان را با یک واحد مخصوصى مى سنجند، نه با اجرام مادى و امثال آن در دنیا انسان اگر خواسته باشد متاع مادى را بسنجد آن را با یک ترازوى خاصّ مادّى توزین مى کند مثلاً درجه حرارت را با میزان مخصوص آن، شیى کیلویى را با کیلو، در مسائل ادبى اگر خواستند شعرى را بسنجند با یک وزن خاصى مى سنجند.

حال این سوال مطرح که اعمال ما را که در قیامت با چه واحدى مى سنجند؟ آیا اعمال ما را با سنگ و متر و عدد و رقم مى سنجند؟ که چقدر عبادت کردیم یا واحد وزن در قیامت چیز دیگرى است ؟ قرآن مى فرماید: والوزن یومئذ الحق(اعراف آیه8)، یعنى در قیامت اعمال را با حق مى سنجند که مشخص شود چه عملى حق داشت و چه عملى از حق بى بهره بود؛ لذا در قرآن کریم وقتى سخن از توزین اعمال مطرح است مى فرماید: آنان که اعمالشان سنگین است . اهل سعادتند و آنان که اعمالشان سبک است ، از سعادت محروم اند. یعنى این واحد را که حق است عده اى دارند و عده اى ندارند.

در بیانات امیرالمؤمنین(علیه السلام)آمده است، چه این که در بیان رسول الله(صلى الله علیه وآله)هم رسیده است که حضرتش فرمود:

«زِنُوا قَبْلَ أنْ تُوزَنوا» (2)

روزى مى رسد که انسانها را وزن مى کنند که کدام انسان سبک و کدام انسان سنگین است. کمال انسان به عقل و معارف عقلى اوست، خود را با یک میزانى که خدا نازل کرده است بسنجد، با میزان قرآن کریم و با وزنى که حق است. و تشخیص این کار که انسان بفهمد روى حقیقت کار مى کند یا خیر، خیلى دشوار نیست .

در سفینة البحار از عیون اخبار الرضا چنین نقل مى کند:

امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس توانایى نداشته باشد که کفاره گناهان خود را بدهد، پس باید بر محمد و آل او زیاد صلوات بفرستد؛ به درستى که صلوات گناهان را به تمام معنا از بین مى برد.(3)

مفهوم خطبه حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) که فرمود در ماه مبارک رمضان هر کس بیشتر بر من صلوات بفرستد خدا ترازوى او را سنگین مى کند این است که صلواتى را که ما مى فرستیم از طرف ما نسبت به حضرت کمالى عائد نمى شود. خداى سبحان کمالات لائق را به آن حضرت (صلی الله علیه و آله) مرحمت کرد و مى کند، ما آن چیزى را که از خداى سبحان مسئلت مى کنیم ، بعنوان یک علت فاعلى و واسطه در فیض سبب خیر نخواهیم بود که پیامبر بوسیله درود ما کامل بشوند، بلکه بوسیله درود ما کمالاتشان ظاهر مى شود و علت فیاضه اش خداى سبحان است .

از ما خیرى به آن حضرت (صلی الله علیه و اله ) نمى رسد، چون هر چه ما داریم محصول تربیت ایشان است . مثل یک باغبانى که در روزه عید دسته گلى از باغ صاحب باغ داده است ؟ ما به هر که برسیم ، گلهائى است که بوستان رسول خدا - علیه آلاف التحیه و الثناء - نصیب ما شده است ؛ اگر هم یک دسته گلى مى چینیم و به حضرتش تقدیم مى کنیم از باغ او است . بنابراین درودهاى ما چیزى نیست که حضرت (صلی الله علیه و آله) از آن به کمال برسند، اما براى خود ما یک تقربى است که ما از آن راه به کمال نائل مى شویم . لذا على - علیه السلام - فرمود هرگاه حاجتى داشتید، دعائى کردید. چیزى از خدا خواستید، همراه با آن یا بعدا صلوات بر پیامبر را فراموش نکنید(4) .زیرا صلوات بر آن حضرت یک دعائى مستجاب است ، و چون همراه صلوات حاجت خود را خواستید، خداى سبحان این چنین نیست که یکى را برآورده کند و دیگرى را برآورده نکند؛ لذا گفتند اگر خواستید دعا کنید او از خداى سبحان را درود بر پیامبر را مسئلت کنید تا در پرتو این صلوات که یک دعائى است مستجاب ، سائر دعاها هم مستجاب بشود. لذا در برنامه هاى آموزنده امام سجاد - سلام الله علیه - که مثل اعلاى نیایش و دعا را به ما مى آموزاند، در بسیارى از فرازهاى ادعیه ایشان صلوات بچشم مى خورد. هر مطلبى را که آن حضرت از خدا مى خواهند قبل و بعدش صلوات است چون آن اول و این آخر را خداوند مستجاب مى کند بین آن ها را هم مستجاب خواهد فرمود.

این صلوات را که خدا و ملائکه بر پیامبر مى فرستند بر مؤمنین هم مى فرستند این مؤمن چه مقامى دارد که خداى سبحان بر او صلوات مى فرستد.

در سوره مبارکه احزاب آمده است که هو الذى یصل علیکم و ملائکته لیخرجکم من الظلمات الى النور (احزاب 43). خدا و ملائکه او بر شما صلوات مى فرستند تا شما را از تاریکى ها به نور هدایت فرماید.

مؤ من به جائى مى رسد که خدا بر او صلوات مى فرستد تا او را به فضاى نور منتقل کند. خداوند بر شما صلوات مى فرستد و فرشتگان او نیز، تا شما را از ظلمت ها به نور بیرون بیاورند. معلوم مى شود صلوات خدا بر مومنین یعنى نورانى کردن و اگر این فیض قطع بشود و خدا بر کسى صلوات نفرستد، یعنى در ظلمت ماندن . ما باید خود را با این معیار وزن کنیم . ببینیم از صلوات خدا بهره مى بریم یا خیر؟ بدانیم هر جا که لغزیدیم و گرفتار گناه شدیم در آن حال صلوات فرشتگان خدا نصیب ما نشده است ؛و هر لحظه که توفیق اطاعت و انجام تکالیف شرعى نصیب ما شد، از احکام و آداب عبادات کم و بیش به اسرار عبادات راه پیدا کردیم ، بفهیم به اینکه صلوات خدا و فرشتگان خدا و فرشتگان خدا نصیب ما شده است .

این مقام شامخ مؤ من است که مؤ من به جائى مى رسد که خدا و ملائکه او بروى صلوات مى فرستند، تا او را نورانى کنند. اگر کسى از این راه نور گرفت ، هم راه خود را مى بیند و هم راه را به دیگران نشان مى دهد؛و اگر از این راه نور نگرفت ، نه راه خود را مى بیند و نه مى تواند راهنماى دیگران باشد.

پس بیاییم در این ماه عزیز صلوات بسیار بر پیامبر و اهل بیت بفرستیم تا از فیض دنیا و آخرتی آن، برآورده شدن حوایج دنیایی، نجات از تاریکی ها و رسیدن به نور و سنگین شدن اعمالمان در قیامت بی نصیب نمانیم.

پی نوشت ها:

1.وسائل ‏الشیعة ج : 10 ص : 314

2.قال على - علیه السلام - زنوا انفسکم من قبل ان توزنوا وحاسبوها من قبل ان تحاسبوا و تنفسوا قبل ضیق الخناق و انقاد و اقبل عنف السیاق . نهج البلاغه ، خطبه 90.

3. سفینة البحار ج 5، ص 170

4. بحار الانوار، ج 94، ص 54، و ج 2، ص 491، خبر 2-1 و ج 93، ص 316 -311؛ثواب الاعمال ، ص 312؛کنز العمال ، خبر 3988.

منابع:

_ اسرار عبادات

آیه الله جوادى آملى

_ آیین رمضان؛ مناسبتها، احکام، ادعیه و آداب  

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظّم رهبرى

سایت لیله القدر